‘Elfstedenkoorts aan de Amstel’

Ouderkerk a/d Amstel is een echt schaatsdorp. Schaatsen op de Amstel, over de Holendrecht naar de Voetangel nabij Abcoude, of schaatsen in de Botshol. Dat is schaatstraditie in het dorp dat ligt onder de rook van Amsterdam. Dat schaatsen hier leeft blijkt wel uit het feit dat vrijwel iedereen in het dorp met ruim achtduizend inwoners lid is van schaatsclub De Amstelbocht. De Elfstedentocht loopt opvallend al bijna tachtig jaar als een rode draad door de sportgeschiedenis van het dorp. Ouderkerker Dick Backer (60) schreef er een prachtig boek over. Hij dook in de geschiedenis van de bijna 100 Ouderkerkers die de Elfstedentocht in het verleden volbrachten in de wedstrijd of de toertocht. De verhalen gaan terug tot 1940. In dat jaar wist Antoon Kea als eerste Ouderkerker een kruisje te behalen. Kea die onder de wapenen zat vanwege de mobilisatie behoorde tot een select gezelschap van doorzetters dat de loodzware editie in 1940 wist te volbrengen. Vanuit zijn verblijfplaats ver buiten Leeuwarden moest hij ’s ochtends vroeg eerst ruim een uur fietsen om van start te kunnen gaan in de tocht der tochten. Deze petit-histoire in het Ouderkerker Elfstedenerfgoed dat bestaat uit unieke, ontroerende, en soms dramatische sport- en levensverhalen vormt de kracht van het boek van Dick Backer en is een uiterst waardevolle toevoeging in de Elfstedengeschiedenis.

Op zaterdag 26 januari a.s. wordt het fraai geïllustreerde boek gepresenteerd aan genodigden in het ijsclub gebouw van De Amstelbocht in Ouderkerk a/d Amstel. Marathonschaatser.nl sprak met auteur Dick Backer:

Hoe kwam je op het idee om dit boek te schrijven?

Dick: ‘Mijn vader Cor Backer (92) was een fanatiek schaatser en wielrenner. Hij volbracht de Elfstedentocht in 1954. Toen hij 87 jaar werd heb ik de verhalen die hij vertelde vastgelegd in een boek. Het schaatsen speelde daarin een grote rol. Ik realiseerde mij toen dat er nog veel meer verhalen waren over Elfstedenrijders uit Ouderkerk a/d Amstel die nooit zijn opgetekend. Ik ben zelf geen Elfstedenrijder maar heb de sport altijd fanatiek gevolgd. In de jaren tachtig ben ik een tijdje teammanager geweest van de Kwantum Schaatsploeg, met daarin onder andere Evert van Benthem, Co Giling, Tanno Bok en Teun Busser.'

Staan er verrassingen in het boek?

Dick: ‘Ik schrijf over Ouderkerkers die de Elfstedentocht ‘grijs, zwart of wit’ hebben gereden. Wedstrijdrijder Gerard Rietveld reed in 1986 op de kaart van Jan Kroon. Rietveld deed mee in de voorste gelederen in de wedstrijd, maar in de uitzending werd de naam van Jan Kroon genoemd. Dat was hilarisch. Ouderkerkster Lilian van Tol was in 1986 een van de beste marathonschaatssters van Nederland, maar ze was geen lid van de Elfstedenvereniging. Dus was zij niet startgerechtigd. Ineke Kooiman – op dat moment zwanger van Erik Jan- stond haar kaart af via een truc aan Lilian. In de startkooi deed Lilian er alles aan om Mart Smeets te ontwijken. Het spookte onderweg door het hoofd van haar wat de consequenties zouden zijn als ze de Elfstedentocht zou winnen. Het liep anders, van Tol finishte twee minuten buiten de tijdslimiet en pas jaren later werd dit verhaal bekend gemaakt.'

Welk verhaal leverde jou kippenvel op?

'Mijn oom Joop Backer deed mee aan de Elfstedentocht in 1942. Het vroor streng tijdens de tocht maar omdat overdag de zon scheen waren veel rijders niet alert genoeg op de kou. Joop was onderweg zijn handschoenen verloren en daardoor waren zijn handen bevroren geraakt. Na de tocht was hij ter controle naar het ziekenhuis gegaan, daar kreeg hij te horen dat een aantal vingers een van zijn handen geamputeerd moesten worden. Joop vertelde aan de behandelend arts dat hij dat niet zag zitten en eerst naar huis wilde reizen. Met de trein – het waren de oorlogsjaren- wist hij tot Abcoude te komen. Vandaar was het nog tien kilometer naar Ouderkerk a/d Amstel. Taxi’s reden niet meer vanwege de brandstoftekorten. Er zat niets anders op om dwars door de weilanden de kortste route te voet te nemen naar huis. Wonder boven wonder herstelden in de maanden na de tocht zijn handen en bleef hem een ramp bespaard. Maar er zijn meer van die kippenvelmomenten. Sonja Kenbeek en Djoerd Postma startten in de Elfstedentocht van 1997 in de laatste groep om tien over tien in de ochtend. Op de Bonkevaart bleek dat ze een paar minuten te laat waren voor het kruisje. Veertien uur hadden ze geknokt om op tijd binnen te komen. Dat is dramatisch op zo’n moment.'

Hoe heb je het ervaren om dit boek te schrijven?

'Het was geweldig om te doen. Ik ben er ruim anderhalf jaar mee bezig geweest. Toen het een beetje begon te lopen kreeg ik ook spontane telefoontjes van rijders die nog iets wilden vertellen. Hennie Nieuwendijk werd 13e in de Elfstedentocht in 1956. Later emigreerde hij naar Australië. Hij belde mij op en vroeg of hij vier boeken kon bestellen. Zijn dochters kunnen geen Nederlands maar willen dolgraag een boek over de Elfstedentocht van hun vader, waar ze zoveel over hebben gehoord.'

Elfstedenkoorts aan de Amstel

ISBN 9789082451832

Auteur Dick Backer

Vanaf 29 januari te verkrijgen via boekhandel Sprey in Ouderkerk a/d Amstel of via dickbacker@gmail.com