Het gevecht tegen de pijn, het ijs en de afstand!

Liesbeth Milatz

Bij een temperatuur van enkele graden boven nul en een aangenaam zonnetje leken het ideale omstandigheden voor de Alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee... De schaatsers en de toeschouwers wisten wel beter. Zelden was de tocht zwaarder en lagen triomf en tragiek zo dicht bij elkaar. Door de dooi veranderde het ijs in schuurpapier, waardoor - op de 25 kilometer lange ronde - op sommige stukken schaatsen nauwelijks mogelijk was. Alleen de allersterkste schaatsers slaagden erin om de finish te halen. Veelzeggend voor de ‘Reinier Paping’ helletocht op het Oostenrijkse bergmeer: Chrispijn Ariëns en Lisa van der Geest lieten een winnende tijd noteren die aanzienlijk langzamer was dan in voorgaande edities.

Hoewel de organisatie de starttijd, vanwege de weersvoorspelling met oplopende temperaturen met een halfuur vervroegd had, was dat niet voldoende om een slagveld op het ijs te voorkomen.

Elwin Hulsink uit Lemerveld stapt teleurgesteld na 100km ploeteren van het ijs. De marathonschaatser uit Lemelerveld baalt. Vorig jaar reed hij de wedstrijd wel uit. Nu speelt het zachte ijs de boomlange schaatser uit Overijsel parten. “Als ik nu doorga verkloot ik misschien heel mijn seizoen en dát heb ik er niet voor over”, zegt hij berustend.

Ondertussen passeert Kristine Wijdenes op de moutainbike. “Ik probeer mijn ploeggenoten (Mastermind) support te geven. Dat hebben ze hard nodig”, lacht ze. Als geen ander weet ze hoe zwaar het is om de Alternatieve Elfstedentocht uit te rijden. Vorig jaar klasseerde ze zich net binnen de limiet, helaas kan ze dit jaar vanwege ziekte niet van start gaan. “Maar ik ben op de weg terug, volgend jaar doe ik weer mee.”

Zowel in de vrouwen- als de mannenwedstrijd is het spel al vroeg op de wagen. De 18-jarige Diewertje van Kalken heeft ronden lang geprobeerd aansluiting te vinden bij Marleen Molenaar en Tessa Snoek, maar ze kan het gaatje met de kopgroep net niet dichten. Na honderd kilometer stapt ze van het ijs. Ze had best verder gewild, dat wel, maar bij de ACE formatie springen ze voorzichtig om het jonge talent. “Ik had graag door gewild, maar ik houd me aan de afspraken in de ploeg. Mijn tijd op de Weissensee komt nog wel.”

Nog voor ze van het ijs wil stappen staat coach Karen Teuling al bij Eline van der Pol uit Putten. De zware inspanning is van der Pol aan te zien. Teuling complimenteert Eline van der Pol met haar goede rijden. Meer zat er niet in vandaag. Volgend jaar probeert ze vast haar grenzen weer te verleggen op de lange afstand.

“Ik ben geen skeeleraar”, zegt Koen Klinkhamer uit Alkmaar. “En die zijn op dit ‘sneeuw ijs’ in het voordeel”. Klinkhamer had de wedstrijd graag willen uitrijden. Een flinke smakker op het ijs maakte het onmogelijk om die doelstelling te halen. Teleurgesteld, maar vastberaden, schaatst hij achter het publiek langs naar de verzorgingspost van zijn ploeg (Bauerfeind).

Ook voor Ruud Slagter valt het doek. Zelfs voor de telg uit het illustere schaatsgeslacht ‘Slagter’ uit Lutjebroek, die faam maakten op soortgelijk slecht ijs in 'de hel van 63', is het onmogelijk om door te gaan. Bij de Elfstedentocht van 1963 dooide het niet, integendeel... Nu is het voor de boomlange en 92 kilo wegende Ruud Slager onmogelijk om over het ijs te gaan. “Bij de Dolomietenblik zakte ik tot aan mijn scheenbenen in de 'sneeuwpap'.”

Denise van der Hulst uit Voorhout is een regiorijdster. Toch meet ze zich graag met de echte bikkels op natuurijs. “Dit is de eerste keer dat ik aan de start sta bij een 200km wedstrijd. Het was loodzwaar. Ik ben tevreden. Maar graag rijd ik de wedstrijd hier een keer uit.”

Inmiddels is het gezellig druk geworden bij de start- en finish entourage op de Weissensee. De wedstrijdleiding heeft al lang door dat de editie van 2017 de geschiedenisboeken in zal gaan als bijzonder zwaar en besluit dat alle schaatsers die op een achterstand van een half uur of meer uit de koers worden gehaald. Zij worden wel geklasseerd. “Ik had graag doorgereden, maar ik zakte letterlijk gewoon door het ijs”, meldt Tom van Vliet uit Oudewater. “Ik ben voor het eerst op de Weissensee en dat bevalt, even afgezien van dit moment, goed”, voegt hij er aan toe.

Zowel bij de vrouwen als de mannenwedstrijd heeft de wedstrijd buiten beeld van het publiek al lang een andere wending gekregen. De uitlooppogingen zijn veredeld. Natuurlijk komt daar goed ploegenspel aan te pas. En dat heeft een prijs. “Mijn taak was om in dienst te rijden van Erwin Mesu en Jouke Hoogeveen, dat heb ik voluit gedaan", zegt Timo Verkaaik uit Gouda. De meesterknecht heeft weer subliem werk geleverd en wil nu even niets liever dan naar de tent van zijn ploeg (De Haan Westerhoff). “En straks, niets liever dan op bed liggen onder een warme deken.”

De wedstrijd is over de helft. Van de 110 mannen en 75 vrouwen die aan de start stonden is nog maar een kwart in de wedstrijd. Maarten van der Salm uit Zoeterwoude heeft er 150 km op zitten. De jonge, talentvolle marathonschaatser had graag door gewild. Nu is het even goed zo! “Een toeschouwer riep naar ons groepje dat rechtop schaatsen op de slechte ijs bij de 'Dolomietenblick' beter ging. Opeens ging iedereen dat doen, dat is toch bizar”, lacht van der Salm. “Nu op naar de Aart Koopmans Memorial, die wordt aanstaande zaterdag verreden.”

Eva van de Bron uit De Lier 125 kilometer geschaatst en verlaat de wedstrijd. "Toch ben ik wel tevreden dat ik hier toe in staat ben, na blessureleed. “Marianne van Leeuwen en de meiden van Cenned vond ik een goede indruk maken”, antwoordt ze op de vraag wie de wedstrijd gaat winnen bij de vrouwen.

Met bloed aan de kin staakt Leonie Lubbinge de strijd. “In de eerste dertig kilometer ben ik vier keer gevallen, toch ben ik net zolang doorgereden tot het echt niet meer ging.”

“Dit is absurd zwaar en als je alleen komt te zitten niet te doen”, zucht Cas van Trierum van Port of Amsterdam/Skits. Van Trierum had op meer gehoopt en droomt nu alleen nog maar van zijn bed.

Geen enkele rijder roept dat de wedstrijd gestaakt moet worden. Allemaal beseffen ze dat deze heroïek ook bij het marathonschaatsen hoort. Sommige schaatsers stappen wel huilend van het ijs af. De pijn van het afzien en de teleurstelling om de wedstrijd te staken is groot.

“Echt niet normaal, zo zwaar", zegt Michelle de Bruijn uit Benthuizen. Ze wordt ondersteund door haar ploegleiders, omdat het gewoon niet meer gaat.

“Nu baal ik, maar vanavond ben ik trots op mijzelf”, zegt Melissa van Pieren uit Mijdrecht. Ze is een regiorijdster, maar het proeven aan het echte werk is ondanks de zware omstandigheden goed bevallen. Een tante meldt haar dat ze volgens afspraak dadeltaart heeft gebakken. Een extra groot stuk heeft ze wel verdiend, net als de dikke knuffel die ze krijgt.

Andrea de Jong is vier weken ziek geweest en heeft een forse conditie achterstand opgelopen. De Vrouwen hebben meer dan 125 wedstrijdkilometers in de benen én dan kun je je geen trainingsachterstand permitteren, weet de Jong heel realistisch te melden.

“Je kunt over dat slechte ijs beter op de fiets gaan, dan met de schaats”, lacht Koen de Best uit Mijdrecht. Hij heeft er 150km op zitten. Vanuit zijn ooghoeken volgt hij langs de kant de koers. Een sterke kopgroep met <stNiels Mesu, Chrispijn Ariëns, Jordy Harink en Frank Vreugdenhil lijkt op weg naar een beslissende voorsprong in de wedstrijd. Alleen, op dit ijs, is niets zeker.

Bart Mol uit Wevershoof is een ijzersterke stayer op de 200km. Dat hebben zijn ereplaatsen in het verleden wel bewezen. “Voor mij heeft dit niets meer met schaatsen te maken”, klinkt het teleurgesteld uit de mond van Mol. Hij staakt gedesillusioneerd de strijd. “Ik kwam hier om te winnen, nu op naar zaterdag!” (De AKM marathon).

“Dit is een mannenkoers”, vindt Sven Faber uit Landsmeer. Na fors blessureleed is hij op de weg terug. Vandaag ging het ondanks de omstandigheden verrassend goed met Faber. “Het schaatsen leek vandaag meer op langlaufen, maar ik ben wel geklasseerd . Dat had ik in december nooit durven dromen.”

“Na 100km ben ik gevallen en daarna heb ik drie ronden alleen gereden. Toch ben ik geklasseerd, zegt Joeri Klous uit Assendelft. “Dit is mijn eerste keer op de Weissensee.” Met reden kan de talentvolle marathonschaatser uit de beloften divisie terugkijken op een fraai debuut. Dat geldt ook voor de regiorijdster Anneleen Zijl uit Lelystad. Alleen staat het huilen nu even nader dan het lachen.

Terwijl langs de kanten de wonden worden gelikt of een flinke vloek klinkt, is Chrispijn Ariëns bezig om de tweede grote prijs voor Okay fashion & jeans binnen te halen. Met grote overtuiging laat hij zijn naam bijschrijven op het bord van illustere winnaars van de Alternatieve Elfstedentocht.

Een voor een komen ze na Ariëns over de streep. Moegestreden, verward en volkomen leeg. Het is sport op het randje, maar zeker niet er overheen. Ze hebben zichzelf overtroffen. Er wordt gehuild en troost gezocht. Zelden is de binnenkomst op de Weissensee zwaarder bevochten. “Al mijn lucht was weg”, vertrouwt Mart Bruggink uit Tubbergen, zijn verzorger toe. De natuurijsspecialist uit

Twente heeft het weer geflikt. Oud-marathonsschaatsster Tilly Bakker-Alderts ontfermt zich over de voeten van haar zoon Björn. Die zitten onder het bloed. Bakker is de best geklasseerde beloftenrijder op de Weissensee. En is met deze prestatie definitief in de voetsporen van zijn vader, oud-marathoncrack Jan Bakker getreden. “Wat was dit voor een rit?”, kucht de Amsterdammer Christiaan Grigoleit. ‘Allemachtig!' Zijn ploegmaten van skate4air vangen hem op.

Meer dan 75km heeft de klasbak Pim Cazemier alleen gestreden. Op minutenachterstand komt hij volkomen leeg over de finish. Zijn ploegleider van Lasaulec, Ynco de Vries, is supertrots op zijn mannen. “Pim is een doorzetter, hij rijdt altijd de koers uit”, zegt hij trots. “Ook Jordy Harink en Mart Bruggink hebben het geweldig goed gedaan.” En passant meldt de Vries dat er gesprekken zijn met drie partijen om de ploeg over te nemen nu Lasaulec heeft aangegeven te stoppen met sponsoring van de mannenploeg. Daar is de Vries blij mee, want graag wil hij door met zijn team.

Moeder (Tilly) Bakker kan opnieuw aan de bak als dochter Bianca Bakker samen met Chantal Hendriks de finish passeert. Ze hebben zelden zó stuk gezeten. Op een bankje ploffen ze neer en ze slaan een arm over elkaar heen. Beide vrouwen huilen van uitputting. Marathoncoördinator Willem Hut komt toegesneld om een deken te brengen. “Geweldig gedaan meiden”, zegt moeder Bakker. De opbeurende woorden dringen nauwelijks tot hen door. Op hetzelfde bankje ploffen niet veel later Corina Strikwerda en Kimberley Muusse neer. En bij hun blik past maar één woord: Leeg! “

Tijdschema’s of niet, na 15.00 uur is de strijd op de Weissensee nog niet gestreden. Het publiek blijft ervoor wachten, ook nu, door de zware omstandigheden, de vrouwen meer dan een uur nodig hebben om een ronde van 25km af te leggen. Een zinderende finale volgt, waarin de sterkste rijdster van de dag geen loon naar werken krijgt. Een schokgolf van ontreddering gaat door het publiek als Elma de Vries met de overwinning binnen handbereik onderuit gaat. Ook dat is topsport. Lisa van der Geest grijpt haar kans en boekt een schitterende overwinning. Ook de ontlading bij de nog geen tien dames die nog in de koers zijn is groot als ze de finish bereiken. Een nieuwe generatie marathonvrouwen heeft zich onderscheiden van de meisjes. De ontlading bij Liesbeth Milatz en de kracht van Anne Tauber....Of Tessa Witteman... die op haar verjaardag zichzelf misschien wel het mooiste cadeautje geeft, met een topprestatie op de Weissensse. “Het was echt niet normaal”, zei ze. Die uitspraak dekt helemaal de lading van een memorabele Alternatieve Elfstedentocht.